SŁOWNIK METEOROLOGICZNY

Objaśnienia terminów związanych ze zjawiskami pogodowymi

A B C D E F G H I J K L M N O P R S T U W Z

"A"
B C D E F G H I J K L M N O P R S T U W Z

ALTIMETR (WYSOKOŚCIOMIERZ): Jest to przyrząd pokładowy, stosowany na praktycznie wszystkich rodzajach statków powietrznych, a także w sportach uprawianych w urozmaiconym terenie. Jest to czuły manometr wskazujący wysokość dzięki pomiarowi ciśnienia powietrza i wyskalowany w metrach, stopach lub kilometrach.Jest przyrządem do pomiaru wysokości obiektu ponad ustalonym poziomem. Pomiar wysokości zwany jest "altimetrią", co ma korelację z pojęciem "batymetria" odnoszącym się do pomiaru głębokości toni wodnej. Wysokość może być mierzona bazując na pomiarze ciśnienia atmosferycznego. Im większa wysokość tym mniejsze ciśnienie.

ANENOMETR: Przyrząd służący do mierzenia prędkości ruchu gazów i cieczy, a zwłaszcza wiatru. Niektóre anemometry wskazują również kierunek ruchu. Mamy anemometry: obrotowe (wiatrakowe i czaszowe), wychyłowe, ciśnieniowe, cieplne (elektryczne), dopplerowskie (ultrasonograficzne).

APPARENT TEMPERATURE:Patrz - T: TEMPERATURA ODCZUWALNA


"B"
A C D E F G H I J K L M N O P R S T U W Z

BAROMETR: Przyrząd do pomiaru ciśnienia atmosferycznego. W zależności od zasady działania, barometry dzielą się na cieczowe i sprężynowe. Podziałka barometrów jest wyskalowana w torach (mmHG)
1Tr = 1 mmHg = 1/760 atm = 133,3 Pa, hektopaskalach (hPa- 1hPa = 100Pa = 1 mbar) lub paskalach (Pa).

BEAUFORTA SKALA: Jest to skala według której określamy prędkość wiatru. Bazuje raczej na obserwacji niż na dokładnym pomiarze. Jest najszerzej dziś stosowanym systemem "pomiaru" prędkości wiatru. We współczesnych (2011) tablicach Światowej Organizacji Meteorologicznej skala Beauforta podawana jest w zakresie 0–12 B. Zobacz również: [Skala Beauforta].
Od 1946 do 1970 do oceny Huraganów, stosowano również poziomy 13 do 17. Ponieważ były potrzebne w wyjatkowych przypadkach nie są dzisiaj powszechnie używane. Zamiast nich do oceny huraganów używa się 5-cio stopniowej[Skali Saffira-Simpsona]. Jest ona stosowana tylko w przypadku sztormów powstałych na Oceanie Atlantyckim i północnym Pacyfiku na wschód od międzynarodowej linii zmiany daty.


"C"
A B D E F G H I J K L M N O P R S T U W Z

CELSJUSZA SKALA: Skala termometryczna (od nazwiska szwedzkiego uczonego Andersa Celsiusa, który zaproponował ją w roku 1742). Skala, którą zaproponował Celsius była odwrotna do współczesnej. Naukowiec ten przyjął jako zero temperaturę wrzenia wody (obecnie zerem jest temperatura jej krzepnięcia), a jako sto stopni wybrał punkt, w którym woda zamarza (współcześnie za 100 przyjęto punkt wrzenia). Dopiero później naukowcy doszli do wniosku, że lepiej połączyć wzrost liczby stopni z procesem ocieplania i odwrócili skalę. Obecnie skala Celsjusza jest zdefiniowana przez Międzynarodowe Biuro Miar i Wag poprzez temperaturę zera bezwzględnego (−273,15 °C) oraz temperaturę punktu potrójnego wody VSMOW (0,01°C), a zatem stopień Celsjusza to 1/273,16 tego przedziału.

CISNIENIE ATMOSFERYCZNE (BAROMETRYCZNE): Stosunek wartości siły, z jaką słup powietrza atmosferycznego naciska na powierzchnię Ziemi (lub innej planety), do powierzchni, na jaką ten słup naciska. Wynika stąd, że w górach ciśnienie atmosferyczne jest niższe, a na nizinach wyższe, ponieważ słup powietrza ma różne wysokości. Najwyższe na świecie zarejestrowano 19 grudnia roku 2001 w miejscowości Tosontsengel w Mongolii – wyniosło wtedy 1086 hPa. Natomiast najniższe znormalizowane ciśnienie atmosferyczne, wynoszące 870 hPa, spowodowane przejściem tajfunu Tip, zarejestrowano 12 października roku 1979 na Północnym Pacyfiku.

CISNIENIE ATMOSFERYCZNE ZNORMALIZOWANE: wartość ciśnienia atmosferycznego, które występowałoby na poziomie morza w tych samych warunkach otoczenia (ciśnienie rzeczywiste, temperatura powietrza), w którym następuje pomiar. Niekiedy ciśnienie to nazywa się również zredukowanym. To właśnie tę wartość podaje się w prognozach pogody po to, aby uniknąć jednoczesnego podawania wysokości nad poziom morza, na której dokonano przewidywań lub pomiaru.

COOLING DEGREE DAYS (CDD): Wskaźnik odpowiadający "łącznej liczbie stopni teperatury zewnętrznej" o którą temperatura była (w cięgu danego okresu) powyżej temperatury bazowej. Wskazuje on na ilość energii jakiej należy dostarczyć aby ochłodzić budynek do temperatury (wewnętrznej) bazowej. Jako temperaturę bazowa przyjmuje się zwykle 18,3°C - 65°F w USA (temperatura w której człowiek czuje się komfortowo). Aby obliczyć liczbę CDD dla danego dnia należy:
Obliczyć średnią temperaturę w danym dniu dodając najniższą i najwyższą i dzieląc przez dwa;
Jeśli wynik jest poniżej 18.3°C, oznacza to, że w danym dniu nie występują CDD. Jesli wynik jest powyżej 18.3°C, odejmujemy od niego wartość 18.3°C i otrzymujemy liczbę CDD dla danego dnia. Sumując wyniki uzyskane dla wszystkich dni w danym miesiącu (roku) uzyskamy liczbę CDD dla danego okresu (odpowiednio miesiąca lu roku)

CHMURY CUMULUS: Oprócz nazwy programu uzywanego na tej Stacji Pogodowej (Zobacz:  ) słowo to ma również inne znaczenie. Chmury Cumulus wyglądają jak białe, puszyste kule bawełny i są złożone z kropel wody. Są to chmury o pionowym rozwoju, których górna część tworzy kopułę pokrytą kłębami, podczas gdy podstawa jest prawie pozioma. chmury te tworzą się przy pięknej pogodzie na skutek wstępujących prądów powietrza. Przy największym nawet swym rozwoju chmury Cumulus mogą dać tylko bardzo słaby opad.


"D"
A B C E F G H I J K L M N O P R S T U W Z

DESZCZ:opad atmosferyczny dosięgający powierzchni Ziemi w postaci kropel wody o średnicy większej od 0,5 mm. Gdy krople są mniejsze niż 0,5 mm opad taki nazywa się mżawką. Opad nie sięgający powierzchni Ziemi nazywa się virgą.

DEW POINT:Patrz - T: TEMPERATURA PUNKTU ROSY


"E"
A B C D F G H I J K L M N O P R S T U W Z

EL NIÑO: El Niño to anomalia pogodowa, powstająca, gdy słabną wiejące ze wschodu pasaty i następuje zahamowanie upwellingu (zjawisko upwellingu, istniejące dzięki prądom oceanicznym, (w tym wypadku chodzi o zimny Prąd Peruwiański) wspomaganym pasatami, powoduje przemieszczanie wód powierzchniowych od brzegu).
El Niño choć obserwowany głównie na Pacyfiku, ma prawdopodobnie wpływ na całą Ziemię, ponieważ masy ciepłej i zimnej wody krążą po całym wszechoceanie. Jeśli ich kierunek zmieni się w jednym miejscu, zmienia się on wszędzie. Na suchych wybrzeżach Ameryki Południowej występują ulewne deszcze. Z kolei, w zwykle wilgotnych rejonach Azji południowo-wschodniej i Australii północnej występują susze. Niektóre hipotezy wiążą pojawianie się El Niño z chłodniejszymi, śnieżnymi zimami w USA, suchszymi, bardziej gorącymi latami we wschodniej części w Ameryki Południowej a nawet Europie oraz suszami w Afryce. Podczas jednego z ataków El Niño zachodnia część Ameryki zalana została powodziami.


"F"
A B C D E G H I J K L M N O P R S T U W Z

FAHRENHEITA SKALA: Jedna ze skal (symbol °F) pomiaru temperatury, zaproponowana w 1724 roku i nazwana od imienia jej twórcy Daniela Gabriela Fahrenheita (1686–1736). Była używana do pomiaru temperatury w krajach stosujących imperialne jednostki miar do połowy XX wieku, kiedy została wyparta przez skalę Celsjusza. Obecnie używana jest w USA, Kajmanach, Bahamach oraz Belize. W Kanadzie istnieje jako skala uzupełniająca. 32°F odpowiadają temperaturze topnienia lodu, a 212°F - wrzenia wody.

Przeliczanie temperatury Farenhaita
z Farenheita na Fahrenheita
Celsjusz [°C] = ([°F] – 32) × 5/9 [°F] = [°C] x 9/5 + 32
Kelvin [K] = ([°F] + 459.67) x 5/9 [°F] = [K] x 9/5 – 459.67








FRONT CIEPŁY: Na mapach synoptycznych front ciepły oznacza się czerwoną linią z półkolami. Występuje wówczas, gdy ciepła masa powietrza odsuwa masę chłodną. Ponieważ powietrze ciepłe jest lżejsze od chłodnego, „pełznie” po nim w górę zużywając na to znaczną część swojej energii, niewiele jej zostaje na samo przesuwanie się frontu, dlatego ruch frontu ciepłego jest znacznie wolniejszy niż ruch samej ciepłej masy powietrza. Powierzchnia frontowa jest pochylona pod małym kątem w stosunku do powierzchni ziemi, a geograficznie powierzchnia taka może rozciągać się pasem o szerokości nawet do 1000 km. Wszelkie zjawiska pogodowe związane z przechodzeniem frontu ciepłego zachodzą na dużym obszarze geograficznym. Nadejściu frontu ciepłego zwykle towarzyszą opady. W okolicach linii frontu przestaje padać, a napływające już przy ziemi powietrze ciepłe powoduje wytrącanie się mgieł adwekcyjnych. Od tego momentu pogoda jest już typowa dla ciepłej masy powietrza, a więc słaby wiatr, małe wahania dobowe temperatury, brak pionowych ruchów powietrza, zachmurzenie typu warstwowego.

FRONT CHŁODNY: Na mapach synoptycznych front chłodny oznacza się niebieską linią z trójkątami. Jest to granica między nacierającą chłodną masą powietrza i ustępującą masą ciepłą. Przeważnie ma charakter burzowy, a głównym typem chmur występujących w obrębie tego frontu jest cumulonimbus. Powietrze chłodne jako cięższe wsuwa się pod lżejsze powietrze ciepłe. Ze względu na to, że powietrze chłodne nie musi tracić energii na wspinanie się po masie powietrza ciepłego, prawie cała jego energia zużywana jest na przesuwanie frontu w poziomie, dlatego front chłodny jest frontem szybkim, zawsze szybszym od frontu ciepłego. Front chłodny zajmuje pas o szerokości tylko ok. 50-75km, a wypychane do góry z dużą prędkością powietrze ciepłe musi w rezultacie utworzyć chmury typu kłębiastego. Po przejściu frontu, wiatr zmienia swój kierunek o ponad 50 stopni w stosunku do kierunku w ciepłej masie powietrza. Widoczność poprawia się znacznie, staje się wręcz "kryształowa".

FRONT ZOKLUDOWANY: Na mapach synoptycznych okluzje oznacza się linią fioletową lub brązową z półkolami i trójkątami. Stanowi on kombinację frontu chłodnego i frontu ciepłego. Ponieważ front ciepły jest frontem powolnym, a chłodny to front szybki, czasami dochodzi do sytuacji, że oba rodzaje frontów spotykają się ze sobą. Gdy front chłodny dogoni front ciepły i powietrze chłodne za frontem chłodnym jest chłodniejsze od powietrza chłodnego przed frontem ciepłym, zachodzi okluzja chłodna. Powierzchnia frontu chłodnego wpełza wtedy pod powierzchnię frontu ciepłego wypychając ją do góry. Powstaje zachmurzenie typowe dla obu rodzajów frontów. Okluzja ciepła Jeżeli natomiast front chłodny doganiający front ciepły będzie miał za sobą powietrze cieplejsze niż przed frontem ciepłym, powstaje okluzja ciepła. Powierzchnia frontu chłodnego wspina się na powierzchnie frontu ciepłego. Tu również zachmurzenie jest mieszane.


"G"
A B C D E F H I J K L M N O P R S T U W Z

GRAD: Opad atmosferyczny w postaci bryłek lodu (nazywanych gradzinami lub gradowinami) o średnicy powyżej 5 mm. Opad gradu następuje zwykle w ciepłej porze roku z mocno rozbudowanych chmur typu cumulonimbus i bywa połączony z silnym opadem deszczu. Obfity grad ze szczególnie dużymi gradzinami, tzw. gradobicie, może spowodować znaczące straty, w szczególności w rolnictwie i trwać nawet kilka godzin..


"H"
A B C D E F G I J K L M N O P R S T U W Z

HALO: Zjawisko optyczne zachodzące w atmosferze ziemskiej obserwowane wokół tarczy słonecznej lub księżycowej. Jest to świetlisty, biały lub zawierający kolory tęczy (wewnątrz czerwony, fioletowy na zewnątrz), pierścień widoczny wokół słońca lub księżyca. Zjawisko wywołane jest załamaniem na kryształach lodu i odbiciem wewnątrz kryształów lodu znajdujących się w chmurach pierzastych piętra wysokiego (cirrostratus) lub we mgle lodowej.

HEATING DEGREE DAYS (HDD): Wskaźnik odpowiadający "łącznej liczbie stopni teperatury zewnętrznej" o którą temperatura była (w cięgu danego okresu) poniżej temperatury bazowej. Wskazuje on na ilość energii jakiej należy dostarczyć aby ogrzać budynek do temperatury (wewnętrznej) bazowej. Jako temperaturę bazowa przyjmuje się zwykle 18,3°C - 65°F w USA (temperatura w której człowiek czuje się komfortowo). Aby obliczyć liczbę HDD dla danego dnia należy:
Obliczyć średnią temperaturę w danym dniu dodając najniższą i najwyższą i dzieląc przez dwa;
Jeśli wynik jest powyżej 18.3°C, oznacza to, że w danym dniu nie występują HDD. Jesli wynik jest poniżej 18.3°C, odejmujemy go od wartości 18.3°C i otrzymujemy liczbę HDD dla danego dnia. Sumując wyniki uzyskane dla wszystkich dni w danym miesiącu (roku) uzyskamy liczbę HDD dla danego okresu (odpowiednio miesiąca lu roku)

HEAT INDEX: Patrz: "I: INDEKS CIEPLNY"

HUMIDEX: wskaźnik wprowadzony do nauki przez kanadyjskich meteorologów. Opisuje on odczuwanie upałów przez przeciętnego człowieka poprzez wpływ kombinacji dwóch podstawowych czynników jakimi są temperatura i wilgotność. Jest on bardziej precyzyjny niż sama temperatura, ponieważ kiedy rośnie wilgotność powietrza, rośnie również wrażliwość ludzkiego organizmu na temperaturę. Przy większej wilgotności człowiek gorzej znosi upały. Kiedy temperatura wynosi 30°C a wyliczony wskaźnik humidex wynosi 40, to oznacza, że wilgotne powietrze jest odczuwalne w przybliżeniu jak przy suchym powietrzu przy temperaturze 40°C. Wskaźnik humidex jest podawany latem podczas prognoz pogody, szczególnie w Kanadzie skąd się wywodzi, by ostrzegać ludność przed upałami.

HIGROMETR: Nazwa wywodzi się od greckiego hygros - wilgotny, mokry. Jest to przyrząd służący do wyznaczania wilgotności. Specjalną grupą higrometrów są psychrometry (gr. psychros - zimny, chłodny), czyli przyrządy oparte na pomiarze termometrem suchym i wilgotnym. Współczesne higrometry są często przyrządami elektronicznymi mierzącymi także temperaturę, ciśnienie czy temperaturę punktu rosy.


"I"
A B C D E F G H J K L M N O P R S T U W Z

INDEKS CIEPLNY (HEAT INDEX): W danej temperaturze i przy okreslonej wilgotnosci wzglednej powietrza indeks cieplny odpowiada temperaturze, jaka odczuwalibysmy gdyby powietrze było bardzo suche. Na przykład, przy temperaturze +30oC i przy wilgotnosci wzglednej wynoszacej 65% wartosc indeksu cieplnego wynosi +40oC. Oznacza to, że w tych warunkach, bedziemy sie czuc tak jak w suchym powietrzu o temperaturze +40°C i o wilgotnosci wzglednej bliskiej 0%. Im wieksza wartosc indeksu, tym mniej komfortowo sie czujemy, a jego wysokie wartosci ostrzegaja o ryzyku wystapienia udaru cieplnego.

INDEKS WYCHŁADZANIA (WIND CHILL FACTOR): Jest to odczuwane przez ciało obniżenie temperatury powietrza przy wystawieniu skóry na działanie zimnego wiatru. Indeks wychładzania określa się TYLKO dla temperatur równych lub niższych niż 10°C (50°F) i dla prędkości wiatru wyższej niż 4.8 km/godz.

IZOBARA: Linia łącząca punkty na mapie klimatycznej o takiej samej wartości ciśnienia atmosferycznego (sprowadzonego do tej samej wysokości) w danej chwili. Linia ta może łączyć także punkty o takiej samej średniej wartości ciśnienia.

IZOTERMA: Linia na mapie pogody, łącząca punkty na Ziemi mające tę samą temperaturę w danym czasie lub tę samą średnią temperaturę w danym czasie. Izotermy zwykle przedstawiają temperaturę przy założeniu, że pomiar przeprowadzony był na poziomie morza. Dla stacji pomiarowych usytuowanych na innej wysokości wprowadza się poprawkę odpowiadającą pionowemu gradientowi temperatury (1°C na 165 m wysokości).


"J"
A B C D E F G H I K L M N O P R S T U W Z

JET STREAM: Patrz - P: PRĄD STRUMIENIOWY


"K"
A B C D E F G H I J L M N O P R S T U W Z

KRUPY: Opad atmosferyczny, zawsze o charakterze przelotnym, w postaci kulistych, nieprzezroczystych ziarenek lodowych o średnicy od 1 do 15 mm, całkowicie porowatych (krupy śnieżne) lub z porowatym jądrem i lodową otoczką (krupy lodowe). Krupy nie są przezroczyste i odbijają się od gruntu.

KELWINA TEMPERATURA: Skala Kelwina jest skalą termometryczną absolutną, tzn. zero w tej skali oznacza najniższą teoretycznie możliwą temperaturę, jaką może mieć ciało. Jest to temperatura, w której (według fizyki klasycznej) ustały wszelkie drgania cząsteczek.
Temperatury tej praktycznie nie da się osiągnąć – obliczono ją na podstawie funkcji uzależniającej temperaturę od energii kinetycznej w gazach doskonałych. Funkcję tę opracował William Thomson, lord Kelvin, na którego cześć nazwano skalę i jednostkę temperatury.
W przeciwieństwie do skali Celsjusza, w skali Kelvina nie używa się pojęcia "stopień". Jednostką w tej skali jest Kelwin. Temperatura 0 K jest równa temperaturze −273,15°C. Ponieważ skala Kelvina oparta jest na skali Celsjusza i różnica temperatur jest w obu przypadkach ta sama, temperaturę w kelwinach otrzymujemy przez dodanie do liczby wyrażonej w stopniach Celsjusza stałej 273,15.

Przeliczanie temperatury Kelwina
z Kelwina na Kelwina
Celsjusz [°C] = [K] – 273.15 [K] = [°C] + 273.15
Fahrenheit [°F] = [K] x 9/5 – 459.67 [K] = ([°F] + 459.67) x 5/9









"L"
A B C D E F G H I J K M N O P R S T U W Z

LA NIÑA: La Niña to zjawisko występujące w tropikalnym Pacyfiku z wiatrami pasatowymi silniejszymi niż średnia. La Niña jest związana ze zjawiskiem El Niño – oba zjawiska są fazami Oscylacji Południowej. Wiatry pasatowe mają składową wiatru wiejącą ze wschodu i spiętrzają ocean (o około 60 cm) w zachodnim Pacyfiku, transportują także wilgotność. Temperatura oceanu w zachodniej części Pacyfiku jest stosunkowo wysoka co powoduje burze i powstawanie cyklonów tropikalnych.


"M"
A B C D E F G H I J K L N O P R S T U W Z

METAR: Format (kodowanego) raportu o pogodzie używany w meteorologii lotniczej i prognozie pogody. METAR jest akronimem od METeorological Aerodrome Report. Zazwyczaj METARy są wysyłane co godzinę przez stacje cywilne, natomiast stacje wojskowe wysyłają klucz METAR co 30 minut. Typowy METAR zawiera informację o temperaturze, ciśnieniu, temperaturze punktu rosy, sile i kierunku wiatru, opadzie, pokrywie chmur, wysokości podstawy chmur, widzialności, lecz może zawierać też inne informacje (np. stan dróg startowych).

METEOROLOGIA: nauka o zjawiskach i procesach fizycznych zachodzących w atmosferze ziemskiej (a zwłaszcza w jej niższej warstwie troposferze). Wchodzi w skład nauk geofizycznych. Wykorzystuje dane z obserwacji instrumentalnych i wizualnych elementów i zjawisk pogody dokonywanych na meteorologicznych stacjach.

MGŁA: Krople wody (lub kryształy lodu) zawieszone w powietrzu. Mgły różnią się od chmur (stratus) tym, że ich dolna podstawa styka się z powierzchnią ziemi, podczas gdy podstawa chmur jest ponad powierzchnią ziemi. Mgła powoduje ograniczenie widzialności poniżej 1 km.

MGŁA RADIACYJNA: Podczas bezchmurnej nocy ziemia szybko wypromieniowuje ciepło w postaci promieniowania w podczerwieni. Z tego warstwa powietrza tuż przy ziemi ochładza się wskutek przewodnictwa cieplnego. Gdy temperatura spadnie poniżej punktu rosy para wodna kondensuje i tworzy się mgła.

MGŁA ADWEKCYJNA: Powstają na skutek adwekcji, gdy nad zimne podłoże napłynie cieplejsze i wilgotne powietrze. Powietrze to wychładza się i następuje kondensacja. Mgły tego typu występują często na morzu (głównie latem), gdy tropikalne masy powietrza napotykają zimniejsze wody z wyższych szerokości geograficznych i nad lądem (zimą), gdy nad zimne podłoże napływa ciepłe morskie powietrze. Mgły adwekcyjne mogą mieć do kilkuset metrów grubości i są długotrwałe.


"N"
A B C D E F G H I J K L M O P R S T U W Z

NATĘŻENIE OPADU: Natężeniem opadu (intensywnością opadu) nazywamy stosunek wysokości opadu do czasu jego trwania. Podstawową jednostką intensywności opadu jest jednostka wyrażona w mm/min lub mm/godz.
Klasyfikacja:

NIŻ: To obszar niższego aniżeli otoczenie ciśnienia atmosferycznego. Jest wirem powietrznym. W niżu wiatry wieją cyklonalnie, czyli na półkuli północnej przeciwnie do wskazówek zegara, a zachodzące w nim zjawiska sa o wiele intensywniejsze niż w wyżu. Możemy więc oczekiwać wystąpienia pogody ekstremalnej. Duże zachmurzenie jest typowe dla ukladu niżowego, występują tu opady, często silne oraz silne wiatry (wyjątkiem jest samo centrum niżu - tam raczej nie wieje). W lecie niż przynosi chmury, deszcz i obniżenie temperatury, ostatnio coraz częstsze są zjawiska ekstremalne, nawet w Polsce. Zimą natomiast niż oznacza najcześciej wzrost zachmurzenia, podwyższenie temperatury, odwilż. Ciśnienie w centrum niżu moze jeszcze bardziej spaść - mówimy wtedy o pogłębianiu sie niżu, lub zacząć wzrastać - niż się wtedy wypełnia.


"O"
A B C D E F G H I J K L M N P R S T U W Z

OPAD KONWEKCYJNY: opad atmosferyczny powodowany wznoszeniem nagrzanego od podłoża wilgotnego powietrza (zjawisko konwekcji) i tworzeniem się ośrodka niskiego ciśnienia przy powierzchni Ziemi..


"P"
A B C D E F G H I J K L M N O R S T U W Z

POGODA: Stan atmosfery w konkretnym miejscu i w konkretnym czasie, w szerszym ujęciu – warunki meteorologiczne na danym obszarze kuli ziemskiej. Ogół zjawisk pogodowych na danym obszarze w okresie wieloletnim (przynajmniej 30 lat) określany jest jako klimat.

PRĄD STRUMIENIOWY (JET STREAM): To intensywny, dość wąski i prawie poziomy strumień przenoszący z zachodu na wschód olbrzymie masy powietrza w atmosferze ziemskiej. Średnia prędkość wiatru wynosi 25 m/s (100 km/h). Występuje w górnej części troposfery oraz dolnej części stratosfery, co odpowiada poziomowi ok. 200 hPa (około 12000 m nad poziomem morza). Formuje się na granicy między sąsiadującymi masami powietrza o znacznej różnicy temperatur, jak między obszarem polarnym i cieplejszym powietrzem w niższych szerokościach geograficznych.

PROGNOZA POGODY: Przewidywanie czasowych i przestrzennych zmian stanu atmosfery. Prognozy pogody można sklasyfikować w zależności od czasu prognozy, obszaru, i sposobu prognozy. Podstawowe parametry opisujące stan atmosfery to ciśnienie, temperatura, prędkość i kierunek wiatru. Związane z nimi wielkości takie jak zachmurzenie, zamglenie, stan morza, zanieczyszczenia atmosferyczne także są elementami prognozy pogody i często zależą od prognozy podstawowych elementów. Prognoza pogody zależy od ilości i jakości danych początkowych. Ze względu na chaotyczną naturę procesów opisujących rozwój zjawisk atmosferycznych prognoza pogody staje się z czasem coraz mniej dokładna.


"R"
A B C D E F G H I J K L M N O P S T U W Z

ROSA: Osad atmosferyczny w postaci kropel wody powstających na powierzchni skał, roślin i innych przedmiotów w wyniku skraplania się pary wodnej zawartej w powietrzu. Rosa, podobnie jak mgła, powstaje w wyniku kondensacji pary wodnej w temperaturze niższej od punktu rosy. Rosa powstaje na przedmiotach wyniku wypromieniowywania (radiacji) przez nie energii cieplej. Ten typ rosy powstaje w warunkach bezchmurnej i bezwietrznej pogody, gdy następuje intensywne wypromieniowanie ciepła z powierzchni Ziemi. Rosa adwekcyjna powstaje w wyniku napływu cieplejszego i wilgotniejszego powietrza lub przeniesienia chłodnych przedmiotów do cieplejszych pomieszczeń. W naturze powstaje zazwyczaj w pobliżu frontów atmosferycznych, przed burzą.


"S"
A B C D E F G H I J K L M N O P R U W Z

SZADŹ: Osad lodu powstający przy zamarzaniu małych, przechłodzonych kropelek wody (mgły lub chmury) w momencie zetknięcia kropelki z powierzchnią przedmiotu lub już narosłej szadzi. Składa się ze zlepionych kryształków lodu narastając niekiedy do stosunkowo znacznych grubości. Osadzająca się na gałęziach drzew może powodować ich łamanie się.

SZRON: Osad atmosferyczny, tworzący drobne lodowe kryształki w postaci igieł powstające na dowolnym podłożu hydrofilowym. Szron powstaje w wyniku kontaktu wilgotnego powietrza z podłożem o temperaturze poniżej 0 °C, zachodzi wówczas resublimacja pary wodnej, czyli jej bezpośrednia przemiana w ciało stałe.

SUPERKOMÓRKA BURZOWA: Superkomórki burzowe to najgroźniejsza odmiana chmur burzowych: mogą powodować ulewne opady, grad wielkości piłeczki golfowej, porywiste wiatry, a czasami niszczycielskie tornada. Superkomórka jest szczególnym rodzajem pojedynczej komórki burzowej, która może utrzymywać się przez wiele godzin i przemierzać setki kilometrów. Chmury tego typu są odpowiedzialne za powstawanie większości silnych tornad i opadów gradu o dużych rozmiarach. Najwięcej tego typu burz tworzy się w środkowej części Stanów Zjednoczonych w tzw. alei Tornad. Superkomórki występują również w innych rejonach świata, wszędzie tam, gdzie istnieje zagrożenie tornadami (pojawiają się w dużej części Europy, również w Polsce).


"T"
A B C D E F G H I J K L M N O P R S U W Z

TEMPERATURA PUNKTU ROSY (PUNKT ROSY - DEW POINT): temperatura, w której, przy danym składzie gazu lub mieszaniny gazów i ustalonym ciśnieniu, może rozpocząć się proces skraplania gazu lub wybranego składnika mieszaniny gazu. W przypadku pary wodnej w powietrzu jest to wyrażony temperaturą moment, w którym para wodna zawarta w powietrzu osiąga na skutek schładzania stan nasycenia (przy zastanym składzie i ciśnieniu powietrza), a poniżej tego momentu staje się przesycona i skrapla się lub resublimuje. Temperatura punktu rosy ma duże znaczenie w meteorologii, a zwłaszcza w meteorologii lotniczej, jako że jest ona bezpośrednio związana z wysokością, na której znajduje się podstawa chmur w danych warunkach meteorologicznych.

TRĄBA POWIETRZNA (TORNADO): Gwałtownie wirująca kolumna powietrza, będąca jednocześnie w kontakcie z powierzchnią ziemi i podstawą cumulonimbusa lub rzadziej wypiętrzonego cumulusa. Tornada osiągają różne rozmiary. Zwykle przyjmują postać widzialnego leja kondensacyjnego, węższym końcem dotykającego ziemi. Dolna część leja jest często otoczona chmurą odłamków i pyłu. Większość tornad ma siłę wiatru nie większą niż 180 km/h, szerokość leja do 75 metrów i pozostaje w kontakcie z ziemią na tyle długo, by przemierzyć kilka kilometrów. Niektóre osiągają prędkość wiatru ponad 480 km/h, szerokość leja 1,5 km i przemierzają do 100 km dotykając ziemi. Siłę tornad mierzy się w skali Fujity.

TEMPERATURA MOKREGO TERMOMETRU (WET-BULB TEMP.): Jest to najniższa temperatura, do której przy danej wilgotności (i ciśnieniu atmosferycznym) można ochłodzić ciało przy pomocy parowania. Aby odczytać temperaturę mokrego termometru, należy zwilżyć termometr i umieścić go w strumieniu wilgotnego powietrza. Parowanie musi być jak najbardziej intensywne, byśmy się przybliżyli do tej najniższej możliwej temperatury.
My (ludzie) jesteśmy ciałami chłodzącymi się przy pomocy parowania. Dlatego się pocimy i dlatego podobnie jak termometrowi mokremu chłodniej nam gdy wieje wiatr. Człowiek w spoczynku wytwarza około 100 W ciepła, które musi oddać otoczeniu, jeśli nie chce umrzeć z przegrzania. Temperatura naszego wnętrza to około 37 °C, a powierzchni skóry ok. 35 °C (musi być zimniejsza, aby strumień ciepła płynął w stronę skóry). Jeśli sobie teraz przypomnimy definicję temperatury termometru mokrego, to zdamy sobie sprawę, że jeśli będzie ona dla powietrza wokół nas równa lub wyższa niż 35°C, to człowiek przebywający w takiej atmosferze nie ma szansy na przeżycie. Żadne polewanie się wodą ani wachlowanie nie pomoże.

TEMPERATURA ODCZUWALNA (APPARENT TEMP.): Jest to stan określający jakie odczucie termiczne wystąpi przy danych warunkach pogodowych. Wyliczana jest w zależności od przyjętego modelu na podstawie takich parametrów, jak temperatura powietrza, siła wiatru, wilgotność i opady. Istnieje kilka modeli, pozwalających obliczyć temperaturę odczuwalną, jednak żaden nie daje zadowalających wyników w całym zakresie zmienności warunków atmosferycznych. W programie Cumulus obsługującym tą Stację Pogodową zaimplementowano formułę stosowaną przez australijskie "Bureau of Meteorology" (Zobacz: ).


"U"
A B C D E F G H I J K L M N O P R S T W Z

UV INDEKS: Międzynarodowy standard pomiaru promieniowania ultrafioletowego (UV) emitowanego przez Słońce danego dnia, w określonym miejscu. Podawany najczęściej w prognozach pogody, ma na celu pomagać ludziom w ochronie własnego zdrowia, gdyż silne promieniowanie UV (wysoki wskaźnik indeksu UV) może powodować uszkodzenia organizmu, m.in. oparzenia słoneczne, zaćmę, mutacje w DNA, a nawet przyczynić się do powstania raka skóry. Skala Indeksu UV zawiera się między 0 a 16, jednak, zarówno w Polsce jak i na prawie całym świecie, nie spotyka się wartości większych niż 11.


"W"
A B C D E F G H I J K L M N O P R S T U Z

WIATR: Poziomy lub prawie poziomy ruch powietrza względem powierzchni ziemi. Wiatr wywołany jest przez różnicę ciśnień oraz różnice w ukształtowaniu powierzchni. Termin wiatr jest używany w meteorologii prawie wyłącznie na określenie horyzontalnej składowej wiatru. Istnieje jednak składowa pionowa wiatru i wtedy jest tak nazywana.
Wiatr może wiać z obszarów wyższego ciśnienia do obszarów niższego ciśnienia, ale w średnich szerokościach geograficznych, ze względu na siłę Coriolisa, wiatr wieje zazwyczaj równolegle do linii takiego samego ciśnienia (wiatr geostroficzny).
Wiatr jest jednym ze składników pogody, w tym celu podaje się prędkość wiatru (w m/s lub km/h) i kierunek, z którego wieje.
Należy zachować uwagę przy używaniu terminologii kierunku wiatru: meteorolodzy pod nazwą wiatr zachodni rozumieją wiatr wiejący z zachodu, podczas gdy "zachodni prąd oceaniczny" to prąd płynący na zachód (czyli różnica o 180 stopni w definicji kierunku).

WIDZIALNOŚĆ: pozioma odległość widzenia; w dzień maksymalna odległość, z której rozróżniany jest czarny przedmiot na tle nieba, w pobliżu linii widnokręgu; w nocy odległość, z której jest jeszcze widoczne światło o kreslonym natężeniu. UWAGA! BŁĘDEM JEST UŻYWANIE TERMINU WIDOCZNOŚĆ.
Klasyfikacja:

WILGOTNOŚĆ BEZWZGLĘDNA: Jest to zawartość pary wodnej w powietrzu, w jednostce objętości równej 1m³, wyrażona w gramach [g/m³]. Wilgotność bezwzględna pary wodnej nazywana jest także gęstością bezwzględną pary wodnej.

WILGOTNOŚĆ WZGLĘDNA: Jest to stosunek ciśnienia cząstkowego pary wodnej zawartej w powietrzu do ciśnienia nasycenia, określającego maksymalne ciśnienie cząstkowe pary wodnej w danej temperaturze. Ciśnienie cząstkowe jest (zgodnie z prawem Daltona) ciśnieniem, jakie miałby gaz, gdyby zajmował całą dostępną objętość.
Wilgotność względna jest niemianowana i zawiera się w przedziale od 0 do 1. Często wyrażana w procentach (100% = 1). Wilgotność względna równa 0 oznacza powietrze suche, zaś równa 1 oznacza powietrze całkowicie nasycone parą wodną. Przy wilgotności względnej równej 1 oziębienie powietrza daje początek skraplaniu pary wodnej.

WIND CHILL: Patrz - I: INDEKS WYCHŁADZANIA

WYŻ: Obszar podwyższonego ciśnienia zaznaczony na mapie pogody zamkniętymi izobarami; ciśnienie osiąga coraz wyższą wartość w miarę zbliżania się do centrum tego obszaru (centrum wyżu); cyrkulacja atmosferyczna na obszarze wyżu jest antycyklonalna, to znaczy na półkuli płn. układ wiatrów jest zgodny z ruchem wskazówek zegara, na półkuli płd. odwrotny.


"Z"
A B C D E F G H I J K L M N O P R S T U W

ZACHMURZENIE: Stopień pokrycia nieba przez chmury określany przy pomocy skali oktanowej (0 - 8).
Wielkość zachmurzenia:

ZAMBRETTI FORECASTER: Ta strona pogodowa wyświetla "Prognozę Cumulus" określoną na podstawie algorytmu "Zambretti" [HOME].Jest to narzędzie do określenia krótkoterminowej prognozy pogody. Aby uzyskać szczegółowe informacje odwiedź stronę: [ZAMBRETTI FORECAST].